3 Qyteti i Phoinikes gjatë periudhave helenistike dhe romake në dritën e të dhënave të reja arkeologjike

Abstract

Që nga viti 2000, Phoinike – kryeqendra e Konisë antike – dhe territori përreth saj, janë në qendër të kërkimeve arkeologjike që realizohen në kuadër të bashkëpunimit midis Institutit të Arkeologjisë (Akademia e Shkencave e Shqipërisë) dhe Universitetit të Bolonjës (Itali). Falë kërkimeve afatgjata dhe sistematike, është e mundur të rindërtohen linjat kryesore të zhvillimit urban dhe arkitekturor të qytetit të Phoinike-s, që nga periudha helenistike deri në atë romake, si dy prej periudhave kryesore që janë fokusi i këtij kontributi. Gjatë një harku kohor, që nis nga fundi i shek. V dhe fillimi i shek IV p.e.s. dhe, që shtrihet deri në gjysmën e dytë të shek. IV e.s., Phoinike paraqitet si një qytet i konsoliduar i Kaonisë, me ndërtesa publike, struktura monumentale, zona banimi të sofistikuara dhe një nekropol të organizuar. Kërkimet arkeologjike sistematike kanë zbuluar gradualisht dhe, vijojnë të plotësojnë gjithnjë e më shumë, peizazhin urban të kësaj qendre. Ky kontribut, duke u mbështetur në të dhënat më të reja të kërkimeve arkeologjike, përpiqet të hedhë dritë mbi kuptimin e dinamikave urbane dhe arkitektonike të qyteteve provinciale, në periudha të ndryshme historike në rajonin e Epirit, përkatësisht të një qendre të rëndësishme siç është Phoinike.

ENGLISH

Since the year 2000, Phoinike - the capital of ancient Kaonia - and its surrounding territory have been at the center of archaeological research carried out within the framework of collaboration between the Institute of Archaeology (Academy of Sciences of Albania) and the University of Bologna (Italy). Thanks to long-term and systematic investigations, it has been possible to reconstruct the main lines of the urban and architectural development of the city of Phoinike, from the Hellenistic to the Roman period, two of the principal periods that constitute the focus of this contribution. Over a time span beginning at the end of the 5th and the beginning of the 4th century BCE and extending to the second half of the 4th century CE, Phoinike appears as a consolidated city of Kaonia, with public buildings, monumental structures, sophisticated residential areas, and an organized necropolis. Systematic archaeological research has gradually revealed, and continues to increasingly complete, the urban landscape of this center. Drawing on the most recent archaeological data, this contribution seeks to shed light on the meaning of urban and architectural dynamics in provincial cities across different historical periods in the region of Epirus, focusing in particular on an important center such as Phoinike.